Dzierżoniowianie odsłaniają pamiątkową tablicę w Podhajcach

05-12-2012

„Legionistom Polskim 1914 – 1918” – tak brzmi napis na tablicy, którą odsłonięto 17 listopada 2012 r. w Podhajcach na Ukrainie z okazji obchodów polskiego Narodowego Święta Niepodległości.

W uroczystości wzięli udział burmistrz miasta Dzierżoniowa Marek Piorun, przewodnicząca Rady Administracji Państwowej Rejonu Podhajeckiego Iryna Baran, mer miasta Podhajec Tetyana Levkovych, dyrektor Gimnazjum nr 1w Dzierżoniowie Katarzyna Ciostek, dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego w Dzierżoniowie Grażyna Bajsarowicz oraz mieszkańcy miasteczka Podhajce. Z Oławy przyjechali członkowie Towarzystwa Miłośników Ziemi Podhajeckiej z prezesem Ryszardem Wojciechowskim i wiceprezesem Henrykiem Pękalskim.

Dzierżoniowskie szkoły reprezentowali uczniowie: Michał Kądzioła, Martyna Morawska, Klaudia Nowopolska z Gimnazjum nr 1, Kacper Antoszczak i Paweł Sokalski z I Liceum Ogólnokształcącego oraz Robert Kuzicz z Zespołu Szkół nr 2. Opiekę nad delegacją uczniów sprawowała nauczycielka Gimnazjum nr 1w Dzierżoniowie pani Izabela Mizera.

Ceremonię poprowadził miejscowy regionalista i krajoznawca Stefan Kołodnicki. Patronat medialny objęła Telewizja Polska oddział we Wrocławiu wraz z redaktor Grażyną Orłowską –Sondej, pomysłodawczynią akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”.

Wcześniej niż planowano

Akcja o charakterze patriotycznym jest bliska sercu każdego Dolnoślązaka, ponieważ korzenie rodzinne wielu polskich rodzin sięgają na Ukrainę, czyli dawne ziemie Rzeczpospolitej. W ramach tej akcji, latem, czworo uczniów z dzierżoniowskich szkół wraz z opiekunką pracowało na cmentarzu w Podhajcach - niewielkim miasteczku w województwie tarnopolskim. Praca była żmudna, mozolna oraz wyczerpująca fizycznie. Wolontariusze, mimo dobrych chęci i zapału, nie byli w stanie odrestaurować wszystkich zniszczonych i zapomnianych pomników. Wśród mogił znajdował się bezimienny kamienny kurhan. Opiekun cmentarza Roman Dziadykiewicz opowiedział wolontariuszom, komu poświęcony jest ów grobowiec. Młodzi ludzie postanowili, że „przywrócą pamięć” żołnierzom Józefa Piłsudskiego. Podzielili się swym pomysłem z opiekunką, która obiecała pomoc i słowa dotrzymała. Działające prężnie Stowarzyszenie Kresowian w Dzierżoniowie oraz mistrz kamieniarski Zygmunt Kuriata ostatecznie sfinansowali inicjatywę wolontariuszy. Wmurowanie tablicy miało odbyć się latem 2013 roku, jednak dzięki zaangażowaniu wielu osób, m.in. pomocy Adama Piotrowskiego, kierowcy – wolontariusza oraz ekipy telewizyjnej tablicę odsłonięto w listopadzie br.

Łączy nas historia

Podczas uroczystości przemawiający podkreślali przede wszystkim wpływ historii obu narodów na losy zwykłych ludzi. - Tak się złożyło, że mamy wspólną przeszłość i podobną mentalność – mówiła mer Podhajec Tetyana Levkovych. - My i nasi rodzice przeżywaliśmy te same wydarzenia. Łączy nas jedno – nasza historia. Kiedyś nasi rodzice spotykali się z waszymi pradziadami, teraz robimy to my. Dobrze, aby te kontakty przebiegały w atmosferze pokoju, przyjaźni i wzajemnego zrozumienia. Cieszę się, że już się nam to udaje. Życzę aby te związki były trwałe. Jak się przyjaźnią rodziny, to przyjaźnią się i narody. Radujemy się, że do nas przyjeżdżacie. Postaramy się w miarę możliwości również Was odwiedzić. Chcę, aby w przyszłości były między nami porozumienie, współpraca i przyjaźń.

Burmistrz Marek Piorun zaznaczył: - Dla mnie dzisiaj to najlepszy dowód na to, że można się pojednać, że można się nawzajem zrozumieć i wspólnie przeżywać wzniosłe chwile. Dziękując za możliwość uczestniczenia w tej wielkiej lekcji patriotyzmu, obie panie dyrektorki podziwiały zapał, zaangażowanie i dojrzałość młodzieży, która część letnich wakacji przeznaczyła na odnowę miejsc związanych z historią Polski oraz nawiązywanie znajomości i dobrych stosunków z ukraińską ludnością. W imieniu Stowarzyszenia Kresowian w Dzierżoniowie Izabela Mizera odczytała list intencyjny dotyczący okoliczności ufundowania tablicy, który następnie przekazała na ręce pani mer.

Modlitwa i pamięć

Odsłonięcie tablicy uświetniały sztandary Gimnazjum nr 1, Szkoły Podstawowej nr 3 i I Liceum Ogólnokształcącego z Dzierżoniowa . Modlitwę za świętej pamięci zmarłych spoczywających na cmentarzu poprowadził ksiądz Andrij Reminets, który dokonał również poświęcenia tablicy. Następnie delegacje miast i organizacji złożyły pod tablicą wieńce ozdobione biało-czerwonymi wstęgami i kwiatami. Oficjalną część programu zakończył występ słowno–muzyczny w wykonaniu uczniów dzierżoniowskich szkół.

Po zakończeniu programu Ryszard Wojciechowski wspomniał, że Podhajce to rodzinna ziemia jego przodków, dlatego wraca tu często i zawsze stara się przywieźć ze sobą odrobinę polskości. Cieszy się, że wspólnie z Ukraińcami może nawiązać porozumienie i współpracę. O swoim dzieciństwie, rodzicach i niedawnej inicjatywie odnowienia pomnika Adama Mickiewicza opowiedział filantrop pan Henryk Pękalski. Regionalista Stefan Kołodnicki podkreślał swoje polskie pochodzenie oraz wychowanie w duchu tolerancji do obu narodów. Twierdził, iż na ukraińskiej ziemi żyją obok siebie dwa narody i muszą pamiętać, że „nie ma Ukrainy bez Polski i nie ma Polski bez Ukrainy”.

Strażniczka polskości

Następnego dnia delegacja z Dzierżoniowa wraz z ekipą TVP Wrocław pojechała na spotkanie z panią Anastazją Jankowską 92-letnią Polką mieszkającą w Wolicy. Przez dziesiątki lat misją kobiety było przekazywanie następnym pokoleniom informacji o czterdziestu czterech osobach zamordowanych w marcu 1944 roku. Wśród ofiar był jej ukochany mąż Antoni Kinal wraz z krewnymi. Już prawie przez siedemdziesiąt lat pani Jankowska opiekuje się leśnym cmentarzem, gdzie spoczywają ofiary napadu Ukraińców na polską część wsi. W miarę możliwości finansowych dba o teren cmentarza, stawia pomniki oraz pielęgnuje już istniejące. Zakończeniem misji będzie postawienie jeszcze czterech pomników nagrobnych i poświęcenie ich przez księdza przybyłego z Polski, w czym obiecała pomóc redaktor Grażyna Orłowska-Sondej. Podczas opowieści pani Jankowskiej wszyscy byli bardzo wzruszeni, a w imieniu zgromadzonych słowa podziękowania za poświęcenie i pamięć wygłosiła uczennica Klaudia Nowopolska. Strażniczka polskości pozostanie na zawsze w pamięci i sercu wszystkich obecnych dzierżoniowian.

Wracając do kraju delegacja z Polski była pełna pozytywnych wrażeń wyniesionych ze spotkania z mieszkańcami i władzami Podhajec. Listopadowa wizyta dzierżoniowian w niewielkim ukraińskim miasteczku niewątpliwie przyczyni się do owocnej kontynuacji współpracy w przyszłości.