Dzierżoniów

Jak zapewnić lepsze zrozumienie różnych grup osób, które mieszkały w Dzierżoniowie od 1930 do 1960 r. oraz zmian, które miasto przeszło w tym okresie? Co pamiętają z tamtych lat mieszkańcy Dzierżoniowa? Tego m.in. dotyczy projekt, który wraz z uczniami Zespołu Szkół nr 1 realizują Ruth Geall i Susanne Hakuba, mieszkanki Londynu, które przyleciały, by zainteresować nas historią mówioną. - To bardzo ważne, by zbierać wspomnienia, rozmawiać dziś, bo nigdy nie wiadomo, kiedy będzie na to za późno – przekonuje młodzież liderka projektu.


Historia mówiona jest interdyscyplinarną metodą badawczą, polegającą na nagrywaniu, archiwizowaniu oraz interpretowaniu relacji świadków bądź uczestników wydarzeń historycznych. Badania z kręgu historii mówionej nie skupiają się jedynie na doniosłych wydarzeniach i znanych ludziach, lecz w centrum ich zainteresowania znajduje się zwykły człowiek i jego punkt widzenia. I na tym właśnie chce się skupić Ruth Geall, która w trakcie swej wizyty przeprowadziła warsztaty z uczniami ZS nr 1, udzielając im wskazówek, w jaki sposób zbierać informacje, robić wywiady, skłaniać do zwierzeń. Pomaga jej Susanne Hakuba, fotografka, która pracowała już przy kilku projektach dotyczących historii mówionej, odpowiadając za wystawy czy filmy, w którym prezentowane są świadectwa świadków historii.


Ruth Geall ma podwójną narodowość, urodziła się w Stanach Zjednoczonych, wyszła za Anglika i mieszka od ponad 40 lat w Wielkiej Brytanii. Posiada stopień magistra w zakresie pomocy socjalnej oraz urbanistyki, pracowała w samorządzie lokalnym i w organizacjach wolontariackich w Londynie w zakresie badania zagadnień dotyczących pomocy społecznej, planowania oraz opieki nad osobami w podeszłym wieku. Przeszła na emeryturę kilka lat temu i od tamtej chwili pracuje nad kilkoma projektami dotyczącymi historii mówionej. Odkryła, że historia jej rodziny jest ściśle związana z Dzierżoniowem dopiero dwa lata temu. Jej ojciec pochodził z Reichenbachu, ale nigdy o tym nie wspominał.


- Jestem bardzo podekscytowana, że mogłam zobaczyć miejsce, gdzie dorastał mój ojciec. Znałam kilka historii z jego dzieciństwa, ale nie wiedziałam, gdzie leży Dzierżoniów. Chciałabym się dowiedzieć więcej o mieście, o tym, jak wyglądało wcześniej, jak teraz i co się działo pomiędzy tymi punktami. Ale przede wszystkim chciałabym poznać ludzi i dowiedzieć się, co myślą na temat historii, spojrzeć na nią z ich punktu widzenia – mówi Ruth Geall.

Z Polski, choć już nie stąd, lecz z Górnego Śląska, pochodzi także rodzina Susanne Hakuby, która jest Niemką wychowaną w USA. Od 14 lat mieszka w Wielkiej Brytanii, gdzie od 8 lat pracuje jako profesjonalna fotografka, łącząc z fotografią zainteresowania związane z historią mówioną. Pracowała już przy kilku tego typu projektach przeprowadzając wywiady i organizując wystawy. Nakręciła również dwa krótkie filmy.


W ramach projektu dotyczącego Dzierżoniowa planowane jest przeprowadzenie wywiadów historii mówionej wraz z portretami osób, które ich udzielają. W grupach zainteresowania są zarówno Żydzi, którzy żyli w mieście przed 1939 r., Niemcy, którzy opuścili miasto w latach 1945-47, Polacy, którzy przyjechali 1945 r., polscy Żydzi, którzy przybyli tu po 1945 r. oraz Żydzi, którzy wyjechali do Izraela, Wielkiej Brytanii i USA. Część z tych wywiadów przeprowadzi dzierżoniowska młodzież.


Uczniowie Zespołu Szkół nr 1 w trakcie warsztatów otrzymali informacje potrzebne do przeprowadzania wywiadów, dowiedzieli się, jak wydobywać najcenniejsze dla nich informacje. Poszukają ich w najbliższym otoczeniu – wśród rodziny i znajomych, liczą też, że zainteresowane projektem osoby same będą się do nich zgłaszały.

Wyniki projektu będzie można oglądać na wystawie, która będzie gotowa jesienią 2018 r. Będzie ona eksponowana w co najmniej czterech miastach na świecie, wliczając oczywiście Dzierżoniów.


W trakcie wizyty w Dzierżoniowie Ruth Geall i Susanne Hakuba spotkały się z burmistrzem Dzierżoniowa, zwiedziły miasto, obejrzały synagogę, cmentarz żydowski i Muzeum Miejskie. Wizyta była okazją do przybliżenia działań badawczych nad przeszłością miasta dotyczących społeczności żydowskiej. W ramach programu wizyty w Miejsko-Powiatowej Bibliotece Publicznej zorganizowano wykład z dr Barbarą Pabjan z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego nt. Żydów i Niemców w polskiej pamięci zbiorowej po II wojnie światowej oraz dr Anny Grużlewskiej nt. społeczności żydowskiej w Dzierżoniowie.